Skleroterapia kompresyjna - to metoda leczenia żylaków za pomocą nastrzykiwania lekami zmienionego żylakowo naczynia. Nieodłącznym elementem zabiegu jest zastosowanie po jego wykonaniu elastycznego opatrunku uciskowego. Istnieją różnego typu uszkodzenia układu żylnego i w zależności od ich rodzajów stosuje się odpowiednie leczenie. Jedną z metod zabiegowego likwidowania żylaków jest skleroterapia kompresyjna. Z powodzeniem jest ona także wykorzystywana np. do kosmetycznego usuwania pajączków naczyniowych na udach czy w okolicy kostek.
Przewagą skleroterapii nad leczeniem operacyjnym jest możliwość jej przeprowadzenia w warunkach ambulatoryjnych, bez konieczności znieczulenia, w krótszym czasie i bez urazu tkanek. Leczenie tą metodą nie powoduje też niezdolności do pracy.
Skleroterapia znajduje zastosowanie do leczenia tych zmian żylakowych, którym nie towarzyszą poważne uszkodzenia głównych, powierzchniowych pni żylnych kończyn dolnych (żyły odpiszczelowej i odstrzałkowej). Decydujące znaczenie ma tu stan zastawek żylnych regulujących kierunek przepływu krwi. Sprawność tych zastawek ocenia się na podstawie dokładnego badania ultradźwiękowego. W przypadku ich uszkodzenia, gdy dochodzi do niewydolności głównych ujść tych żył do układu żył głębokich (w pachwinie lub pod kolanem), nie wykonuje się zabiegów nastrzykiwania. Sytuacja taka ma miejsce u około połowy cierpiących z powodu choroby żylakowej. W tych przypadkach wskazane jest leczenie chirurgiczne, a skleroterapia może być zastosowana jako zabieg uzupełniający po operacji.
Jak to działa?
Do nastrzykiwania żylaków stosuje się 3 grupy leków sklerotyzujących: roztwory na bazie detergentów, które działają przez odwodnienie i uszkodzenie śródbłonka naczynia (jego wewnętrznej warstwy), leki na bazie związków jodu (podobnie jak np. jodyna), działające drażniąco i uszkadzająco na błonę komórek śródbłonka, środki hipertoniczne, głównie wysokie stężenia soli kuchennej lub glukozy, które poprzez odwodnienie doprowadzają do uszkodzenia naczynia. Pod wpływem podanego leku dochodzi do podrażnienia błony wewnętrznej naczynia żylnego, co powoduje rozpoczęcie procesów naprawczych za pomocą specjalnych komórek produkujących włóknik. Przerastają one podrażnione naczynie, powodując jego całkowite zwłóknienie i ostateczne wyłączenie go z układu żylnego.
Ponieważ tuż po nastrzyknięciu zostaje założony z zewnątrz opatrunek uciskowy, powodujący zbliżenie się podrażnionych ścianek naczynia do siebie, proces zwłóknienia zachodzi szybciej, a zamknięcie światła żylaka jest trwałe. Zwłókniały żylak kilkakrotnie zmniejsza swoją średnicę. Organizm jest zdolny do częściowego wchłonięcia tego zwłókniałego naczynia (a w przypadku pajączków nawet całkowitego) i po pewnym czasie żylak staje się zupełnie niewidoczny. Tempo procesu gojenia zależy od średnicy żyły i stopnia zaawansowania choroby (trwa od 4 tygodni do 6 miesięcy).
Jak się przygotować?
Przed zabiegiem warto przez 2-3 tygodnie przyjmować Rutinoscorbin - ok. 4-6 tabletek dziennie. Wskazane jest także zażywanie tego leku w czasie rekonwalescencji po zabiegu.
Jak długo trwa zabieg?
Z reguły ok. 10-30 minut. Wykonuje się podczas niego od kilku do kilkunastu ukłuć cienką igłą. Przeważnie nastrzykiwaniem obejmuje się wybraną część nogi, czyli np. udo czy podudzie. Jeżeli jest leczona duża liczba drobnych pajączków, obszar zabiegu ogranicza się do fragmentu skóry o powierzchni od 100 do 200 cm2.
Po zabiegu
Po skończonym zabiegu i założeniu opatrunku uciskowego chory powinien spacerować przez 20-30 minut. Nie wolno w tym czasie siedzieć, stać ani leżeć. Opatrunek uciskowy na nodze należy trzymać od 5-14 dni - w zależności od zalecenia lekarza. Przez okres noszenia opatrunku konieczne jest prowadzenie czynnego trybu życia i codzienny, co najmniej jednogodzinny spacer. Należy unikać dłuższego stania lub siedzenia. Niewielki obrzęk kostki czy stopy jest normalny w czasie noszenia opatrunku, mija po jego zdjęciu. Niewielka bolesność także jest zjawiskiem przejściowym. Gdy jednak powstaje duży obrzęk, któremu towarzyszy ból lub inne dolegliwości, konieczna jest konsultacja lekarska.
Niepożądane dolegliwości
Skleroterapia jest metodą bezpieczną, niekiedy jednak mogą wystąpić efekty niepożądane. Dobrze jest więc zwracać się do lekarza przy wszelkch wątpliwościach dotyczących reakcji naszego organizmu po zabiegu. Niepożądane reakcje mogą wystąpić w postaci: reakcji alergicznych, np. pokrzywki po nastrzyknięciu lekami, siniaków, zaczerwienień i bolesności nastrzykniętej żyły, otarć skóry od bandaża, niezmiernie rzadko zdarzają się przypadki zakrzepowego zapalenia żył głębokich (z reguły gdy zabieg jest przeprowadzany nieprawidłową techniką, bez dokładnej diagnostyki, lub gdy chory nie przyznaje się przed zabiegiem do przyjmowania leków hormonalnych czy do przebycia ciężkich chorób).
Czy wiesz, że ...
Już od XVIII w. zaczęto stosować podawanie leku do zmienionego żylakowo naczynia w celu jego zamknięcia i wyeliminowania z układu krążenia. Prawdziwe odrodzenie tej metody miało miejsce jednak dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym. Równolegle zaczęli ją stosować Francuzi, Anglicy i Niemcy.
Metoda przeżywała swoje wzloty i upadki, zależne od techniki wykonywania zabiegu. Na początku stosowano środki sklerotyzujące w pozycji stojącej, co często wywoływało niekorzystny zakrzep w żylaku, a nawet zapalenie żył głębokich. Z biegiem czasu technika zabiegu ulegała modyfikacjom, opracowywano coraz bezpieczniejsze leki i doskonalono sposób ich podawania.
W chwili obecnej na całym świecie z dobrymi efektami stosuje się nastrzykiwanie w pozycji leżącej. Pozycja ta została uznana za najkorzystniejszą, ponieważ ciśnienie w układzie żylnym spada wówczas prawie do zera, a opróżnione z krwi naczynie łatwo poddaje się w tych warunkach działaniu leków o niskich stężeniach. Gwarantuje to bezpieczeństwo i skuteczność metody.
Artykuł Ewy Różyckiej (Żyjmy Dłużej) konsultowany z dr. Dariuszem Czaczką z Centrum Flebologii (2001)
