Kontakt Facebook YouTube Instagram E-mail Opinie google

Zapalenie żył głębokich - zakrzepica

Choroba zakrzepowo-zatorowa żył głębokich jest niebezpiecznym schorzeniem ze względu na możliwość wystąpienia poważnych, często groźnych dla życia powikłań: zatoru tętnicy płucnej i zespołu pozakrzepowego. Rozwojem choroby zakrzepowej szczególnie są zagrożone osoby z przebytą już wcześniej zakrzepicą, zwłaszcza wtedy, kiedy leczenie przeciwzakrzepowe trwało za krótko. Ryzykiem pojawienia się choroby są obarczeni także chorzy powyżej 40. roku życia, otyli, po złamaniach kości miednicy, uda i podudzia, jak też pacjenci z nie leczonymi żylakami kończyn dolnych. Stanami sprzyjającymi jej rozwojowi są ponadto zabiegi chirurgiczne (chirurgia jamy brzusznej, zabiegi ortopedyczne), unieruchomienie, okres ciąży, porodu i połogu czy stosowanie leków zawierających estrogeny i progesteron.

Jak powstaje zakrzep?

Układ żył głębokich składa się z żył głębokich oraz perforatorów łączących je z żyłami powierzchniowymi. Żyły głębokie na całym swym przebiegu otoczone są mięśniami. Przepływ krwi przez naczynia żylne zależy głównie od pracy mięśni podudzia i pozycji ciała. Zakrzepica żylna rozwija się najczęściej w żyłach głębokich kończyny dolnej i miednicy mniejszej. Jeżeli dojdzie w nich do zwolnienia przepływu krwi bądź uszkodzenia ich ścian, czy zmian w składzie samej krwi, wyzwalana jest reakcja powodująca w efekcie powstanie zakrzepu.

Objawy

Do najważniejszych objawów zakrzepicy żył głębokich należą ból i najczęściej niesymetryczny obrzęk kończyn. W większości przypadków objawy zakrzepicy pojawiają się nagle w ciągu kilku dni. Objawami miejscowymi są: bóle spoczynkowe (ból nasila się przy chodzeniu i staniu, a ustępuje dość szybko przy unieruchomieniu i po wdrożeniu leczenia przeciwzakrzepowego), obrzęk, który zlokalizowany jest najczęściej w okolicy kostki, na całym podudziu lub nawet na udzie - w zależności od wysokości powstania zakrzepu w naczyniu, zwiększone ucieplenie i zaczerwienienie skóry, które wynika ze stanu zapalnego przestrzeni wokół zakrzepniętego naczynia oraz ze zwiększonego przepływu krwi w naczyniach włosowatych, nadmierne wypełnienie żył powierzchniowych spowodowane zablokowaniem skrzepliną odpływu krwi przez żyły głębokie i skierowaniem jej strumienia do żył powierzchniowych, sinica skóry stóp i podudzi wynikająca z zastoju krwi w krążeniu żylnym i z niedotlenienia tkankowego.

Do objawów ogólnych należą gorączka i tachykardia (czyli przyspieszona czynność serca). Przyczyną ich wystąpienia jest towarzyszący zakrzepicy stan zapalny w obrębie ściany naczynia żylnego i wokół niego. Trzeba wyraźnie podkreślić, że stan zapalny jest aseptyczny i błędem jest stosowanie w jego zwalczaniu antybiotyków. Gorączka nie jest zwykle wysoka, choć może dochodzić do 40 oC i być jedynym objawem choroby. Z kolei przyspieszona czynność serca może być jedynym sygnałem drobnej zatorowości płucnej.

Warto wspomnieć, że zakrzepica żył głębokich może przebiegać skąpo lub bezobjawowo. Wymienione objawy jedynie sugerują jej istnienie. Potwierdzenie diagnozy uzyskujemy po zbadaniu pacjenta za pomocą aparatury dopplerowskiej.

Sposoby leczenia

Do niedawna większość chorych była leczona w szpitalu z zastosowaniem heparyn standardowych. Wprowadzenie nowoczesnej diagnostyki dopplerowskiej oraz terapii z zastosowaniem heparyn drobnocząsteczkowych umożliwiło leczenie coraz większej liczby pacjentów z zakrzepicą żylną w warunkach ambulatoryjnych. Heparyna zapobiega powiększaniu się zakrzepu, jak również tworzeniu się nowych ognisk zakrzepicy. W początkowym okresie choroby zalecane jest leżenie z uniesioną ku górze kończyną. Dopiero, gdy dolegliwości, ból i obrzęk zaczną się zmniejszać, można powoli uruchamiać chorego, pod warunkiem, że używa on opaski uciskowej. Leczenie żylnej choroby zakrzepowo - zatorowej trwa zwykle około 2 tygodni, choć może ulec wydłużeniu, a w niektórych przypadkach kończy się podawaniem doustnych leków antykoagulacyjnych (przeciwzakrzepowych) nawet do końca życia.

Niezmiernie ważna jest profilaktyka zakrzepicy żylnej, mająca znaczenie zwłaszcza u pacjentów ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby. Polega ona na stosowaniu podskórnych zastrzyków z heparyny, używaniu pończoch elastycznych o zmiennym stopniu ucisku i unikaniu długotrwałego unieruchomienia. W niektórych krajach stosuje się już zalecenia iniekcji heparynowych w przypadku pobytu pacjenta w łóżku przez 2 tygodnie, np. z powodu grypy. W Polsce w wielu szpitalach pacjentów przygotowywanych do zabiegów chirurgicznych zaopatruje się w pończochy przeciwzakrzepowe. Działania te skutecznie minimalizują ryzyko wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej.

Powikłania

Zespół pozakrzepowy jest późnym następstwem nie leczonego lub leczonego niewłaściwie zakrzepowego zapalenia żył głębokich. Często bezobjawowy przebieg takiego zapalenia jest przyczyną niewdrożenia jakiejkolwiek terapii, co w konsekwencji prowadzi do znacznego uszkodzenia zastawek układu żylnego i rozwoju zespołu pozakrzepowego. Objawy wynikają z niewydolności zastawek żylnych, obecności zwłókniałych bądź zwapniałych skrzelin, co prowadzi do utrudnionego odpływu krwi z kończyn, jej zastoju, odwrócenia przepływu i wzrostu ciśnienia w żyłach obwodowych oraz powstania wtórnych żylaków. Na przestrzeni lat dochodzi do postępującego zwłóknienia tkanki podskórnej i zmian samej skóry. Staje się ona stopniowo coraz bardziej cienka, napięta, połyskliwa i przybiera brunatne zabarwienie. Chorzy skarżą się ponadto na obrzęki kończyn dolnych i ociężałość nóg, która nasila się podczas chodzenia czy długiego stania. Zespół pozakrzepowy jest wreszcie przyczyną nie gojących się owrzodzeń podudzi. Owrzodzenia te rozwijają się nawet po wielu latach od ostrego epizodu zakrzepicy, mają tendencję do nawrotów, a w wielu przypadkach konieczne staje się leczenie operacyjne tego schorzenia. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia zespołu pozakrzepowego, należy stosować odpowiednie leczenie i profilaktykę. Polega ono na długim stosowaniu doustnych leków przeciwzakrzepowych i zewnętrznego stopniowanego ucisku. Chorzy wcześniej nie leczeni z obecnymi skrzeplinami w układzie głębokim mogą uzyskać poprawę funkcjonowania układu głębokiego po zastosowaniu przez kilka miesięcy heparyn drobnocząsteczkowych, a następnie dzięki dłuższemu podawaniu doustnych leków przeciwzakrzepowych. W leczeniu chorych z zespołem pozakrzepowym czasami konieczna jest współpraca z chirurgiem. Należy rozważyć - na pewnym etapie leczenia - wskazanie do usunięcia żyły odpiszczelowej lub podwiązanie perforatorów. Podstawą takiego postępowania jest założenie, że poprawa funkcjonowania układu głębokiego możliwa jest przez usunięcie problemów związanych z układem powierzchniowym, czyli żylaków. Doświadczenia pokazują, że po takich zabiegach wydolność układu głębokiego wzrasta do 30%. Próby ingerencji chirurgicznych w układzie głębokim niestety jeszcze nie przynoszą spodziewanych efektów. Plastyka zastawek - choć przeprowadzana i niekiedy konieczna - często ma działanie krótkotrwałe.

Zator tętnicy płucnej niewątpliwie jest najgroźniejszym powikłaniem zakrzepicy żył głębokich. Luźna skrzeplina może oderwać się od ściany naczynia i z prądem krwi zostać przeniesiona do serca i płuc, co stanowi bezpośrednie zagrożenie utraty życia (zator głównej tętnicy). Jeżeli skrzeplina jest niewielka, zatyka ona mniejsze naczynia płucne, dochodzi do zatorów, a pierwszym objawem jest nagły kłujący ból w klatce piersiowej, nasilający się w czasie oddychania. Często towarzyszy mu duszność, niekiedy utrata przytomności - wszystko zależy od tego, jak rozległy jest zator. Takie objawy wskazują na stan bezpośredniego zagrożenia życia, który jest bezwględnym wskazaniem do leczenia szpitalnego. Polega ono na usuwaniu przyczyny zatoru, a więc leczeniu zakrzepicy w żyłach oraz leczeniu objawowym. Czasem konieczna jest operacja w celu usunięcia skrzeplin bądź rekonstrukcja zastawek, czy zakładanie filtrów do żyły głównej w celu zapobiegania następnym zatorom.

Czy wiesz, że...

Za powstawanie zakrzepicy żylnej odpowiadają: stan ścian naczyń, zwolniony przepływ krwi, zmiany w składzie krwi. Zwiększone ciśnienie i zastój żylny wywołany żylakami zaburzają aktywność przeciwzakrzepową naczyń.

Zastosowanie pończoch o zmiennym ucisku lub bandaży elastycznych oraz przyjmowanie leków flebotropowych oddziałujących na ścianę naczynia żylnego jest podstawowym elementem zapobiegania zapaleniu i zakrzepicy żylnej.

Artykuł Ewy Różyckiej (Żyjmy Dłużej) - konsultacja z Centrum Flebologii (2001)

Zapraszamy na nasz serwis w całości poświęcony zakrzepicy Zakrzepica-SOS.pl

 

Centrum Flebologii
Centrum Flebologii - Adres
ul. Witoszyńskiego 5
03-983 Warszawa